Present Simple vs Present Continuous. Wielka bitwa

Niedawno omówiliśmy dwa czasy teraźniejsze w języku angielskim – prosty i ciągły. Teraz pora na wielki pojedynek między nimi. Czym się różnią, kiedy są podobne? Co dzieli, a co łączy Present Simple i Present Continuous.

Na wstępie ważna uwaga – ten artykuł jest dla osób zaawansowanych, które znają już podstawy używania oby dwóch czasów teraźniejszych w języku angielskim. Dlatego upewnijcie się, że zapoznaliście się z naszymi artykułami o czasie Present Simple i czasie Present Continuous. Zawarte w nich informacje (i ćwiczenia!) na pewno pomogą w opanowaniu tego, czym zajmiemy się tym razem.

Present Simple vs Present Continuous – różnice w budowie

W samej swojej konstrukcji, oba czasy dość znacząco się różnią. Present Simple nie wymaga czasownika posiłkowego w zdaniach twierdzących, czas Present Continuous – tak. Present Simple to prosta odmiana czasownika przez osoby, gdzie jedyna zmiana to -s (i wszystkie wyjątki, o których przeczytacie w naszym artykule o Present Simple) w trzeciej osobie liczby pojedynczej. Continuous zaś wymaga użycia czasownika posiłkowego “be” i do tego wyjątków w konstrukcji -ing.

Jak widzicie nie jest to bardzo skomplikowane, ale jednak czas Present Continuous wymaga nieco więcej uwagi – jak sama jego nazwa wskazuje, nie jest simple, prosty.

Present Simple vs Present Continuous – różnice w zastosowaniu

Zacznijmy od wyjaśnienia zasadniczych różnic między tymi czasami, jest ich bowiem kilka i warto o nich pamiętać. Skoro już wiemy, że różnią się budową, to sprawdźmy, jak różnią się zastosowaniem.

Drobne niuanse, kontekst, styl, miejsce – to wszystko może wprowadzić wyjątki i zmiany do zastosowań czasów. Przypomnijcie sobie nasz wpis o czasie Present Continuous i wyjątek, w którym można go użyć z “always”, które w 99% przypadków stosujemy z Present Simple.

Bez obaw – takich drobiazgów nie ma za wiele – tak naprawdę musimy się skupić na trzech (i pół). Oto i one.

Present Simple a Present Continuous w teraźniejszości. Koszmar nauczyciela

Koszmarem każdego lektora i nauczyciela jest moment, w którym uczniowie zaczynają używać tych dwóch czasów wymiennie. Niestety, tu nie ma możliwości wymiany. Brutalna prawda jest taka, że każdy czas w języku angielskim ma swoje specyficzne zastosowania. Chociaż istnieją od nich drobne wyjątki, większość nauczycieli i lektorów powie wam, że “normally, usually” – “normalnie, zwykle” – pewnych konstrukcji używa się w określonych przypadkach. Wierzcie im.

Jeśli codziennie nastawiacie ekspres i pijecie kawę o 7:30, to jest nawyk. Do opisania go trzeba użyć czasu Present Simple. Codziennie – zawsze – piję kawę o 7:30. Nie mówimy tu o planie na jutro albo na daną datę – w tym wypadku pijemy kawę o 7:30 każdego dnia (pracującego, bo w weekend trzeba odespać). I dlatego:

I drink coffee at 7:30 (every day/every morning/on Mondays).

Oznaczać będzie ten właśnie nawyk, wykonywany regularnie lub w miarę regularnie, czyli na przykład codziennie, w dni pracujące, w poniedziałki.

Jeśli zaś powiecie:

I am drinking coffee at 7:30.

To już mamy do czynienia z planem na przyszłość. Dlaczego? O tym przeczytacie w kolejnym paragrafie.

Najważniejsza zasada w kwestii podstawowego użycia tych czasów, czyli do opisywania teraźniejszości, jest taka – jeśli do zdania możecie dodać “now” (“teraz”) i dalej ma sens – to zawsze używamy czasie Present Continuous. Jeśli zdanie wymaga “always”, “usually”, “every morning” albo podobnego określenia czasu – wtedy do gry wchodzi Present Simple.

Present Simple i Present Continuous w przyszłości

Zarówno czasie Present Simple i czasie Present Continuous mogą być użyte do określenia przyszłych planów. Jest między nimi jednak pewna różnica – niewielka, ale jednak jest.

Pokażę to na dwóch przykładach:

Zaplanowaliśmy wakacje. Bilety kupione, hotel zarezerwowany, wyjazd nadciąga. ALE! Wciąż mamy władzę, żeby wszystko odwołać. Coś może się wydarzyć – złamana noga, grypa, sztorm nad Pacyfikiem albo kolejny wulkan na Islandii. Pomijając tak zwane “acts of God”, czyli siłę wyższą (jak sztorm, wulkan, trzęsienie ziemi), nasze plany, choć konkretne, mogą przez nas zostać odwołane. W tym konkretnym przypadku powiemy: We are going on holiday.
Wybieramy się na konferencję. Po obejrzeniu agendy stwierdzamy, że koniecznie chcemy posłuchać wykładu o 14:00. Czy mamy możliwość przesunięcia tego wykładu? Nie, ten wykład zaczyna się o 14:00 i nie mamy nad tym kontroli. Dlatego też musimy powiedzieć: The lecture starts at 2 p.m.

Zatem Present Continuous używamy odnosząc się do planów, które, choć konkretne i “przyklepane”, nadal możemy zmienić i odwołać jeśli będzie taka konieczność. Present Simple używamy zaś – jeśli mówimy o przyszłych wydarzeniach poza naszą kontrolą. Nie zmienimy godziny wykładu, podobnie jak nie zmienimy tego, że jutro słońce zajdzie o 19:48 → The Sun sets at 7:48 p.m. tomorrow.

Trzeba przyznać, że różnica jest nieco “na wyczucie”, ale przy odrobinie praktyki intuicja wyrobi nam się sama. Powyższe przykłady możemy poszerzyć o dodatkowe zdanie lub frazę, żeby lepiej podkreślić zmianę “pewności” planów.

We are going on holiday next week. The plane leaves at 3 p.m. → W przyszłym tygodniu jedziemy na wakacje. Samolot startuje o 15:00.

We are going to a lecture that starts at 2 p.m. → Idziemy na wykład, który zaczyna się o 14:00.

Present Simple vs Present Continuous. Emocje a odczucia

Jest też ważna różnica, o której musimy opowiedzieć. Niektóre czasowniki mają inne znaczenie w zależności od tego, w jakim czasie są użyte. Brzmi ciekawie, prawda? Użyte w czasie Present Simple oznaczają ogólny stan emocjonalny, zaś użyte w Present Continuous oznaczają narastające odczucie. Takimi czasownikami są na przykład:

Regret
Realise
Think
Understand

Porównajmy zatem takie dwa zdania:

I regret hiring her.
I am regretting hiring her.

W pierwszym zdaniu, osoba mówiąca wyraża żal, że zatrudniła daną osobę. Natomiast w drugim – osoba mówiąca zaczyna odczuwać, że zatrudnienie tej osoby było błędem. Różnica jest subtelna, nie ma dwóch zdań.

Podobnie w tym przykładzie:

I realise I was wrong.
I am realising I was wrong.

Pierwsze zdanie to przyznanie się do błędu, natomiast drugie oznacza, że osoba mówiąca zaczyna rozumieć swój błąd.

Cała różnica polega wyłącznie na stanie emocjonalnym osoby, która jest podmiotem zdania. Czy już zdała sobie sprawę z tego, o czym mówi, czy dopiero teraz zaczyna to rozumieć? Jest dosłownie kilka czasowników, które pasują do tego schematu, takich jak find, think, understand.

Present Simple a Present Continuous. Opisu stanu a opis czynności

Oto i obiecane pół wyjątku. Chodzi tutaj o różnicę między opisem stanu albo czynności. Tutaj również mamy do czynienia z sytuacją, że czasowniki mogą zupełnie zmienić znaczenie ze względu na użyty czas.

Spójrzmy na czasownik appear – wyglądać (jakoś/jak coś, nie wyglądać przez okno), pojawiać się. Jeśli chcemy użyć go jako opisu stanu, możemy użyć tylko czasu Present Simple:

He appears to be healthy → Wygląda (na to), że jest zdrowy / Wygląda na zdrowego.

My car doesn’t appear to work → Wygląda na to, że mój samochód nie działa.

Natomiast jeśli chcemy użyć tego czasownika jako opisu czynności, użyjemy go w czasie Present Simple lub czasie Present Continuous, stosując się do podstawowych reguł użycia tych czasów:

She often appears on TV → Ona często występuje/pojawia się w telewizji.

Cher is appearing in Vegas now → Cher aktualnie występuje/pojawia się w Vegas.

Wśród czasowników tego typu, które zmienią znaczenie w zależności od tego, czy opisują stan, czy czynność, są:

Think
Anticipate
Expect
Feel
Have
Measure
Weigh

Wymiana, barter, podmiana

W przypadku czasów Present Simple i Present Continuous są również przypadki nieco odmienne, od tych, omówionych powyżej. Niekiedy bowiem jest tak, że czasy te można mieszać w jednym zdaniu. Oczywiście, dotyczy to konkretnych przykładów ich zastosowań i niekiedy może to delikatnie zmienić kontekst, ale umiejętność użycia właściwego czasu we właściwym momencie może być wyjątkowo przydatna. Oto kilka przykładów.

Czas Present Simple i Present Continuous w opowieściach

Kiedy opowiadamy – czy to historię, anegdotę, czy kawał, możemy użyć obu czasów jednocześnie, choć nie do końca wymiennie. Zwykle używamy present simple do opisywania kolejnych wydarzeń, a present continuous – do czynności “w tle”:

I am walking in a forest, and suddenly I see a wild bear! → Idę przez las, a tu nagle widzę dzikiego niedźwiedzia.

Gooooool! Czasy Present w komentarzach sportowych

W przypadku komentarzy sportowych na żywo, zarówno present simple, jak i present continuous są niemal równorzędne. Jeden i drugi może się sprawdzić w reportażach na żywo – możemy powiedzieć zarówno Federer serves to the left, jak i Federer is serving to the left. Oba zdania oznaczają to samo – Federer serwuje na lewo. Tak naprawdę najważniejsza różnica jest bardzo prosta – pierwsze szybciej się mówi niż drugie. Dlatego większość komentatorów sportowych preferuje Present Simple niż Present Continuous, kiedy akcja wymaga szybkiego opisu.

Podsumowanie

Nawyki

Jeśli mówimy o nawykach, czynnościach powtarzalnych, choćby raz w tygodniu, ale stale, używamy present simple. Od tej zasady praktycznie nie ma wyjątków. Każda czynność, którą wykonujemy regularnie, powinna być opisana w czasie Present Simple:

I go to school every day

Present Simple w przyszłości

Present Simple używamy do opisywania planów, na które nie mamy wpływu. Godzina rozpoczęcia filmu, odlot samolotu, godzina wykładu. Coś dzieje się w danym momencie w przyszłości i nie możemy tego zmienić.

Present Continuous w przyszłości

Czasu Present Continuous używamy, kiedy mówimy o planach, które są niemal pewne. Tak na 99%, ale nie do końca – nadal możemy je zmienić, możemy odwołać. Mamy na to wpływ i to od nas zależy, czy faktycznie tę czynność wykonamy.

Żal albo uświadomienie

Jeśli mówimy o naszym stanie mentalnym, czas Present Continuous oznacza, że coraz bardziej sobie go uświadamiamy. Natomiast Present Simple oznacza, że zdajemy sobie z niego sprawę i go wyrażamy.

Anegdoty, reportaże

Czasy Present Simple i Present Continuous idą w parze jeśli chodzi o te kwestie. W kawałach, opowieściach czy anegdotach możemy je wymieszać w jednym zdaniu. Present Continuous opisuje coś, co dzieje się w tle, a Present Simple – coś, co dzieje się w trakcie tego.

Wnioski

W ogólnym zastosowaniu, oba czasy są różne. Opisują różne rzeczy, różne czynności, stany i emocje. Ale jeśli opanujemy jeden i drugi, to warto wiedzieć, jak i kiedy można je “podmieniać”. Pomocna okaże się również nauka angielskiego online z native speakerem.

Ćwiczenia

Pobierz ćwiczenia Present Simple vs Present Continuous

Pobierz klucz odpowiedzi Present Simple vs Present Continuous

Autor tekstu: Leah Morawiec, Amerykanka, native speaker z 15-letnim doświadczeniem, właścicielka TalkBack.