Do czy make? Poznaj popularne przykłady użycia

Zrobić ciasto. Zrobić zadanie domowe. Zrobić błąd. Zrobić krzywdę. W języku polskim wszystko wydaje się proste i zrozumiałe. Język angielski potrafi nam jednak nieźle namieszać, ponieważ ‘zrobić’ po angielsku to zarówno ‘do’, jak i ‘make’. Jak zatem odróżnić te dwa sposoby ‘robienia’ czegoś? Czy określenia, które oznaczają ‘robić’ można stosować wymiennie, skoro tłumaczymy je tak samo? Odpowiadamy!

Kiedy używamy do w angielskim?

Czasownik ‘do’ oznacza ‘robić’. Używamy go zazwyczaj w sensie ogólnym, zwłaszcza gdy dotyczy określonych aktywności. ‘Do’ może występować przybrać różne formy, zależnie od czasu, w którym się go używa, zatem do wyboru mamy ‘do’, ‘does’, ale też ‘doing’, ‘did’ oraz ‘done’.

Ogólnie mówiąc, ‘do’ używamy gdy:

Wykonujemy daną czynność, np. It’s your turn to do the dishes.
Wykonujemy zadanie, np. Do your homework or you’re grounded.
Pytamy o wykonywany zawód, np. What exactly do you do for a living?
Podejmujemy temat sportu, np. I want to start doing yoga everyday.

Zatem pytamy nie o efekt aktywności, lecz o samą aktywność. Dodatkowo warto wspomnieć, że ‘do’ bardzo lubi się z zaimkami nieokreślonymi, czyli ‘anything’, ‘something’, ‘nothing’ czy ‘everything’ np. Did you do anything to stop him?

Przykładowe zdania z wykorzystaniem ‘do’ jako ‘(z)robić’:

What are you doing?	Co robisz?
What do you do?	Czym się zajmujesz zawodowo?
I have some homework to do	Mam trochę zadań domowych do zrobienia
We are doing judo tomorrow	Jutro uprawiamy judo
I will never do it again	Nigdy już tego nie zrobię

→ Wpis, który może Cię zainteresować: Sporty w języku angielskim

Kiedy używamy make w angielskim?

‘Make’ stosujemy, gdy liczy się efekt, a sama czynność polega na tworzeniu. Czasownika ‘make’ często używamy, gdy mówimy, że wykonaliśmy coś własnoręcznie, uzyskując jakiś materialny lub niematerialny efekt.

‘Make’ także przyjmuje różne formy zależnie od czasu: ‘make’, ‘makes’, ‘making’ czy ‘made’.

Zatem ‘make’ używamy, gdy:

Tworzymy coś własnoręcznie, a efektem jest fizyczny produkt, np. I make them by myself, all from scratch.
Występuje odczuwalny, niematerialny rezultat, np. Nothing to worry about, it’s all made up.
Mówimy, że żartujemy, np. Making jokes can be tricky these days.
Mówimy o dokonywaniu wyborów, np. Make up your mind before they close the store.
Mówimy, że coś wywarło na nas wrażenie, np. She made a very good impression on me.
Mówimy o przygotowywaniu jedzenia lub picia, np. Rest, I’ll make dinner.

Przykładowe zdania z wykorzystaniem ‘make’ jako ‘(z)robić’:

Can you make me some tea?	Czy możesz mi zrobić herbaty?
Stop making noise!	Przestań robić hałas!
He always makes the funniest jokes	On zawsze opowiada najlepsze żarty
My granny made this blanket for me	Moja babcia zrobiła ten koc dla mnie
You need to make your choice	Musisz wybrać

Kolokacje z do ‒ przykłady

Kolokacje w angielskim to często spotykane połączenia wyrazów, których znaczenie wynika ze znaczenia ich składników, i to różni je od idiomów. Przykłady kolokacji to chociażby ‘silny wiatr’ czy ‘mocna kawa’. W języku angielskim nie mówimy ‘quick food’ lecz ‘fast food’, mówimy ‘do homework’, a nie ‘make homework’, a także ‘make a mistake’, a nie ‘do a mistake’. Warto poznać kolokacje złożone z tych dwóch czasowników, by lepiej utrwalić sobie, co z czym łączymy.

Przykładowe kolokacje z ‘do’ to:

do exercise	ćwiczyć
do good	czynić dobro
do evil	wyrządzać zło, krzywdę
do the washing	robić pranie
do nails	robić paznokcie
do hair	robić fryzury
do the washing up	zmywać
do business with	robić interesy z
do an exam	pisać egzamin
do paperwork	robić papierkową robotę
do the shopping	robić zakupy
do reaserch	robić rozeznanie
do the ironing	prasować
do homework, housework	robić zadanie domowe, pracę domową
do well at	być w czymś dobrym
do lessons	odrabiać lekcje
do a favor	wyświadczać przysługę
do the cooking	gotować

Kolokacje z make ‒ przykłady

Podobnie, jak w przypadku ‘do’, także ‘make’ ma typowe dla siebie kolokacje.

make a scene	robić scenę
make a mistake	robić błąd
make a mess	robić bałagan
make room	robić miejsce
make a noise	robić hałas
make a promise	składać obietnicę
make faces	robić miny
make a deal	zawrzeć umowę, dobić targu
make a phone call	zadzwonić
make a list	robić listę
make the bed	pościelić łóżko
make a wish	pomyśleć życzenie
make progress	robić postępy
make a commitment	podjąć zobowiązanie
make a gesture	wykonywać gest
make an exception	robić wyjątek
make a sound	wydawać dźwięk
make a difference	robić różnicę
make an impression	zrobić wrażenie
make a compromise	ustanowić kompromis
make money	zarabiać pieniądze
make fun	żartować sobie
make a decision	podjąć decyzję
make love	uprawiać seks
make an excuse	znaleźć wymówkę
make an appointment	umówić się na spotkanie
make trouble	sprawiać kłopot
make arrangements	poczynić przygotowania
make changes	dokonać zmian
make peace	zawrzeć pokój
make an offer	złożyć ofertę
make friends	nawiązywać znajomości

Przykłady idiomów z do i make

‘Do’ i ‘make’ występują także w wielu idiomach. Przykładowe angielskie idiomy z wykorzystaniem ‘do’ to:

do a double take	rzucić okiem raz jeszcze
do away with something	zakończyć coś
do justice to something	wymierzyć sprawiedliwość
do one’s duty	czynić swoją powinność
do one’s part	robić swoją część (obowiązków, projektu)
do or die	zrobić coś lub umrzeć (być zdeterminowanym)
do someone good	zrobić komuś dobrze; gdy coś jest dobre dla nas
do someone proud	sprawić, że ktoś jest dumny z naszego postępowania
do something by hand	robić coś ręcznie
do something on the run	robić coś w biegu (metaforycznie)
do something on the fly	robić coś w pośpiechu
do the honors	czynić honory
do the trick	w kontekście jakiegoś problemu i sposobu, który podziałał
Do you read me?	Czy dobrze mnie słyszysz? (używany na przykład w pracy w radiu)
do more harm than good	więcej szkody niż pożytku

Przykładowe idiomy z wykorzystaniem ‘make’ to:

make it to the top	dojść na szczyt
make your mouth water	ślinić się na jakiś widok
make your blood boil	zagotować się, zdenerwować do granic
make ends meet	zarabiać w sam raz
make somebody’s day	sprawić, że czyjś dzień będzie lepszy
make a bomb	zarobić dużo pieniędzy
make up your mind	zdecydować się
to be made for somebody	być dla kogoś stworzonym
make your head spin	metaforyczne lub dosłowne zawroty głowy
make eyes at	zawiesić na kimś/czymś oko, gapić się, zapatrzyć się
make a point of doing something	dawać powód dla jakichś działań
make from scratch	zrobić coś od zera
make light of something	ignorować, olewać
make waves	robić zamieszanie, skupiać na sobie uwagę

Przykłady Phrasal Verbs z do i make

‘Frazale’ to czasowniki, które po połączeniu z angielskim przyimkiem lub przymiotnikiem nabierają nowego znaczenia. Przykładowe Phrasal Verbs z czasownikiem ‘do’ to:

do away with	znieść
do down	mówić o kimś źle
do over	zrobić coś jeszcze raz
do up	zapiąć
do without	obejść się bez czegoś

Przykładowe Phrasal Verbs z czasownikiem ‘make’ to:

make do with	zadowolić się czymś
make for	iść w kierunku
make fun of	śmiać się z kogoś
make up	wymyślać, nadrobić, pogodzić się
make out	zrozumieć

→ Wpis, który może Cię zainteresować: Have vs. have got – różnice

Podsumowanie

Czasowniki ‘do’ i ‘make’ mogą, nomen omen, zrobić małe zamieszanie podczas nauki języka angielskiego, ale jeśli zrozumiemy różnicę między nimi, przestaną być problemowe. W dodatku są to wyrazy, które są bardzo często stosowane zarówno w mowie, jak i w piśmie, w języku formalnym i potocznym ‒ stąd całkiem spora paleta idiomów, kolokacji i Phrasal Verbs, które wykorzystują nasi lektorzy, dlatego warto wybrać lekcje z native speakerem online. Warto poznać je i stopniowo wprowadzać do wypowiedzi. Zarówno ‘do’, jak i ‘make’ to jedne z najpopularniejszych czasowników i trudno sobie nawet wyobrazić używanie angielskiego bez nich.

Autor tekstu: Leah Morawiec, Amerykanka, native speaker z 15-letnim doświadczeniem, właścicielka TalkBack.