Must vs have to - różnice, przykłady i zastosowanie

Wyrażenia z must i have to zdecydowanie podpadają pod kategorię czasowników modalnych (choć, tak naprawdę, have to jest konstrukcją). Ominęliśmy je jednak w artykule poświęconym całej reszcie czasowników modalnych, bo te dwa wyrażenia sprawiają uczniom najwięcej problemów. Dlatego dzisiaj zajmie się porównaniem must vs have to.

Zrzućmy sobie z barków najpierw to, co sprawi nam najmniej problemów, czyli konstrukcje.

Zdania twierdzące z have to i must

Zdania twierdzące są najprostsze, więc od nich zaczniemy. W obu przypadkach tworzy się je niemal tak samo, czyli przez dodanie jednej z tych dwóch konstrukcji po podmiocie (osobie), a przed czasownikiem, który mają określać. Za każdym razem ten drugi czasownik ten występuje w bezokoliczniku, czyli nie odmienia się przez osoby, ale have to odmienić musimy. Szybkie przykłady:

I have to go → Muszę iść
I must go → Muszę iść
He has to go → On musi iść

Zaraz zaraz… czy te dwa pierwsze zdania oznaczają to samo? Cóż, po polsku – tak. Ale po angielsku mają trochę inne znaczenie, o czym za chwilę.

Zdania pytające z must i have to

Ponieważ must jest czasownikiem modalnym, to jego wystawiamy na początek zdania – i nic więcej nie potrzebujemy:

Must I go alone? -> Czy muszę iść sam?

Niestety, have to nie jest czasownikiem modalnym, a frazą, która pełni podobną funkcję. Dlatego żeby stworzyć stanie pytające z nią, musimy się podeprzeć operatorem do w odpowiedniej formie:

Do I have to go alone? -> Czy muszę iść sam?
Does he have to go alone? -> Czy on musi iść sam?

Znowu, te dwa pierwsze zdania w języku polskim – tłumaczone w prosty sposób – brzmią identycznie.

Ważną rzeczą, o której musimy wspomnieć, jest to, że have to może dodatkowo przyjąć słówko got – powstaje wtedy have got to. Jeśli chcemy użyć takiej konstrukcji, have niejako zastępuje nam operatora, więc zdanie twierdzące będzie brzmiało tak:

I have got to go.

A zdanie pytające:

Have I got to go?

Zdania przeczące z have to i must

Tym razem wchodzimy na nieco śliski temat – czyli co te czasowniki faktycznie nam przekazują. Zostawmy na chwilę znaczenie zdań przeczących, za to szybko skupmy się na ich konstrukcji. Not przyczepia się do must, tworząc musn’t, a w przypadku have to – znów wymaga operatora:

I mustn’t go
I don’t have to go

Jeśli chcemy stworzyć zdanie przeczące z użyciem got, przeczenie “doklejamy” do have:

I haven’t got to go

Za chwilę wyjaśnimy, czemu nie tłumaczymy tych zdań.

Dwa stopnie muszenia – różnice pomiędzy must i have to

No to teraz przechodzimy do rzeczy – porównanie must vs have to. Oba czasowniki, jak widzicie, wyrażają to, że podmiot musi coś zrobić, albo, w przeczeniach, nie musi lub mu nie wolno. Zacznijmy zatem od zdań twierdzących. Jaka jest różnica?

Generalnie rzecz biorąc, jeśli mówimy o konieczności, która wynika od nas samych, użyjemy must. Sami decydujemy wtedy, że musimy coś zrobić, nikt nam tego nie narzuca oprócz nas samych.

Natomiast jeśli nasza konieczność wynika z obowiązku, użyjemy have to. To oznacza, że ktoś nam narzuca to, co musimy zrobić i nie bardzo mamy wybór. Spójrzmy zatem na zdania z poprzednich przykładów:

I have to go → Muszę iść (mam taki obowiązek, nakaz; to sygnalizuje konieczność, która nie jest zależna od nas)
I must go → Muszę iść (muszę, bo chcę – może źle się czuję, albo mam inne, własne plany którymi chcę się zająć)

Kolejne warstwy

Więcej wyjątków – to chyba już nasza norma. Jeden z nich dotyczy czasów – must bowiem nie posiada ani formy przyszłej, ani przeszłej, dlatego jeśli chcemy wyrazić konieczność, obowiązek czy zalecenie w innych czasach, niż teraźniejszy, zastosujemy have to, w odpowiednim czasie przeszłym lub przyszłym:

She had to leave work early → Musiała wyjść z pracy wcześniej
You will have to visit the doctor → Będziesz musiał odwiedzić lekarza

W takich przypadkach nie rozróżniamy tego, kto i czemu nam coś nakazał, czemu podmiot musi coś zrobić.

Nakazy z must

Wyjątek numer dwa to formalne przepisy, nakazy i regulacje. Chociaż wydaje się logiczne, że powinniśmy w nich użyć have to, to właściwym czasownikiem jest must:

All passengers must have a valid ticket → Wszyscy pasażerowie muszą mieć ważny bilet
The user must follow the manual → Użytkownik musi przestrzegać instrukcji

Choć w tych przypadkach konieczność czy nakaz nie wynikają od nas, to jeśli jest to regulamin, przepis albo inna oficjalna forma nakazu, must jest jak najbardziej właściwe (i konieczne).

Konstrukcja z mustn’t

Wbrew intuicji, mustn’t nie jest zaprzeczeniem must. Choć wydaje się to dziwne, ta forma posiada kompletnie odmienne konotacje – zamiast “nie musieć” oznacza ona “nie wolno”, “jest zabronione”. Jeśli chcemy wyrazić, że nie musimy czegoś robić, użyjemy konstrukcji don’t have to. Spójrzmy więc na przykłady przeczeń, które specjalnie odłożyliśmy na później:

I don’t have to go → Nie muszę iść
I mustn’t go → Nie wolno mi iść

W pierwszym przykładzie mówimy, że nie mamy obowiązku pójść. W drugim – że mamy zakaz. Niestety, nie jest to zbyt intuicyjne, więc spójrzmy na to na jeszcze kilku przykładach:

You don’t have to park in front of the hospital→ Nie musisz parkować przed szpitalem (nie ma takiej konieczności – na przykład damy radę dojść samodzielnie)
You mustn’t park in front of the hospital → Nie wolno ci parkować przed szpitalem (jest zakaz parkowania)
You don’t have to eat this → Nie musisz tego jeść (nie masz takiego obowiązku, nikt cię nie zmusza)
You mustn’t eat this → Nie wolno ci tego jeść (nie jest gotowe, może ci zaszkodzić, albo jest przeznaczone na później – zakazujemy jedzenia tego)
You don’t have to come with me → Nie musisz iść ze mną (jeśli nie chcesz, nie musisz)
You mustn’t come with me → Nie wolno ci iść ze mną (jest zakaz lub zabraniamy)

Co warto zaznaczyć, mustn’t jest niezwykle rzadko spotykane w American English, ale ciągle stosowane w wersji brytyjskiej. Amerykanie preferuję modalne can’t.

Czy naprawdę musimy? Have to a oczekiwanie odmowy

Dość ciekawym użyciem have to, a dokładniej pytań z tym wyrażeniem, są momenty, w których tak naprawdę oczekujemy odpowiedzi odmownej na nasze pytanie. Można to porównać w polskim “czy (naprawdę) musimy?”, na które zwykle również spodziewamy się otrzymać zaprzeczenie. Chyba każdy, kto pisał kiedyś jakikolwiek sprawdzian w szkole, zadał kiedyś pytanie:

Do we have to answer all the questions? → Czy musimy odpowiedzieć na wszystkie pytania?

Oczywiście, chcemy usłyszeć “nie”! Możemy tu również użyć Have we got to, a nawet Must we, ale ten ostatni wariant jest wyjątkowo formalny i może wydać się przestarzały lub nie na miejscu, więc radzimy na niego uważać.

Naprawdę musisz? Have to w krytyce

Innym interesującym użyciem obu tych wyrażeń, choć głównie have to, jest znana nam wszystkim krytyka. Wspominaliśmy już o użyciu czasowników modalnych do krytykowania, więc nic dziwnego, że i tu sytuacja się powtarza, tym razem w formie sarkastycznych, uszczypliwych pytań:

Do you have to be so loud? → Czy musicie być tak głośno?
Do they have to talk about themselves all the time? → Czy oni muszą ciągle mówić o sobie?

Zwróćcie uwagę na podkreślenie have w obu tych pytaniach – to właśnie na nie pada najcięższy akcent, podobnie jak w języku polskim padłby na musieć. Oczywiście, te pytania są retoryczne, nie oczekujemy, że ktoś nam na nie odpowie, służą one wyrażeniu dezaprobaty lub krytyki.

Jeśli bardzo chcemy, możemy użyć też formy must, czyli:

Must you be so loud?

Ale ta formuła przypomina trochę styl mówienia hrabiny-wdowy Violet Crawley z Downton Abbey, bo jest zdecydowanie bardziej formalna. A tylko hrabina-wdowa może sobie pozwolić na użycie krytyki tego rodzaju wtedy, kiedy formalny język jest niezbędny.

To musi być to! Wnioskowanie z użyciem must

Ciekawe jest też to, że must możemy użyć do wyciągania wniosków w kilku przypadkach – i w kilku różnych konstrukcjach.

Jeśli wnioskujemy na temat czegoś, co zdarzyło się w przeszłości, używamy must + have + past participle (czyli trzeciej formy czasownika, jak w czasie Present Perfect). Możemy też skrócić have i połączyć je z must:

I can’t find my keys. I must’ve lost (must have lost) them → Nie mogę znaleźć moich kluczy. Musiałam je zgubić.

Jeśli wniosek dotyczy czegoś, co dzieje się aktualnie, w teraźniejszości, używamy konstrukcji must + be + czasownik z końcówką -ing. Be nie odmieniamy, i pamiętajmy o regułach odmian z -ing, tak jak w Present Continuous:

Jenny is not picking up her phone. She must be sleeping → Jenny nie odbiera telefonu. Pewnie śpi.

Jeśli chcemy powiedzieć o czymś, co prawdopodobnie wydarzy się w przyszłości (wnioskujemy, że się wydarzy), użyjemy albo must + be + going to, albo must + be + -ing:

The cinema is empty. The movie must be going to start later
The cinema is empty. The movie must be starting later

Oba te przykłady znaczą to samo: Kino jest puste. Film musi zaczynać się później – taki wniosek możemy wyciągnąć bazując na tym, że nikogo jeszcze nie ma.

Wreszcie, w nieformalnym kontekście, mówiąc o teraźniejszości możemy użyć must be albo has (got) to be:

She keeps smiling, she must be really happy with the result.
She keeps smiling, she has (got) to be really happy with the result.

Te dwa przykłady, jak wcześniejsze, oznaczają to samo: Ona się cały czas uśmiecha, musi być zadowolona z wyniku. Got w drugim przykładzie jest opcjonalne.

Małe ciekawostki

W ramach małych smaczków wspomnimy też o trzech ciekawych i bardzo powszechnych wyrażeniach z must. Pierwsze dwa to I must say oraz I must admit, co można mniej więcej przetłumaczyć jako “Muszę przyznać”. Używamy ich do podkreślenia kolejnej części wypowiedzi, na przykład:

I must say, she did play well → Muszę przyznać, że grała dobrze
I must admit, your idea was better → Muszę przyznać, twój pomysł był lepszy

Trzecie zaś to dość nietypowa kombinacja: (if) needs must. Przy jej pomocy wyrażamy słynne w Polsce “nie chcem, ale muszem” – czyli to, że nie chcieliśmy czegoś zrobić, ale sytuacja nas do tego zmusiła. Z if nabiera to kontekstu “jeśli muszę”, “jeśli będę zmuszona”, natomiast bez – sugeruje, że sytuacja wymusiła i nie ma, nie było bądź nie będzie innego wyjścia:

If needs must, I can take you to the airport → Jak muszę, zawiozę cię na lotnisko
She didn’t want to leave so soon, but needs must → Nie chciała wyjść tak wcześnie, ale musiała

Have to a have got to – porównanie

Zakończymy szybkim porównaniem tych dwóch wariantów. Zwykle możemy ich używać wymiennie (zgodnie z zasadami opisanymi wyżej), jest jednak kilka – powiedzcie to razem z nami – wyjątków.

Jeśli w zdaniu używamy określeń częstotliwości, takich jak always, never, often, sometimes, użyjemy have to.

I always have to work late → Zawsze muszę pracować do późna

W zdaniach w Past Simple, zwłaszcza w zdaniach przeczących i pytaniach, użyjemy have to (pamiętajmy o operatorze did!):

Did you have to go to school today? → Czy musiałeś dzisiaj iść do szkoły?
They didn’t have to go to that meeting → Nie musieli iść na to spotkanie
He had to fix the car → On musiał naprawić samochód.

Jeśli w zdaniu występuje inny czasownik modalny, również użyjemy have to, nie have got to:

You will have to meet with the client → Będziesz musiał spotkać się z klientem

Za to z drugiej strony… Wiemy już, że czasownik have możemy skrócić, podobnie jak be. Do podmiotu dodajemy wtedy ‘ve (albo ‘s w trzeciej osobie liczby pojedynczej). W takiej sytuacji powinniśmy zastosować wariant z got:

You’ve got to be kidding me → Chyba sobie ze mnie żartujesz
She’s got to leave soon → Ona niedługo musi wyjść.

Więcej o różnicach pomiędzy have i have got w osobnym artykule.

Must vs have to – podsumowanie

Choć have to i must z początku mogą sprawiać pewne problemy – ich zastosowania często są “na wyczucie” – to generalna reguła jest bardzo prosta. Have to oznacza przymus zewnętrzny, a must – wewnętrzny, za wyjątkiem przepisów, reguł, nakazów, regulaminów i podobnych oficjalnych wariantów.

(Don’t) have to stosujemy natomiast do wszystkich przeczeń, w których mówimy że czegoś nie musimy – musn’t bowiem odnosi się do sztywnych zakazów.

W przypadku przeczeń i pytań z have to musimy posiłkować się czasownikiem do, natomiast przy must to on pełni rolę operatora.

Ponieważ język polski nie stosuje rozróżnienia między różnymi formami “muszenia”, warto spróbować wyrobić sobie intuicję przez ćwiczenia. Native speaker online również chętnie pokaże Wam różnice pomiędzy must i have to. Praktyka podczas zajęć online na pewno się przyda i gwarantujemy, że porównanie must vs have to nie będzie żadnym problemem.

Ćwiczenia must vs have to

Pobierz ćwiczenia must vs have
Pobierz klucz odpowiedz do ćwiczeń

Autor tekstu: Leah Morawiec, Amerykanka, native speaker z 15-letnim doświadczeniem, właścicielka TalkBack.