(function(w,d,s,l,i){w[l]=w[l]||[];w[l].push({'gtm.start': new Date().getTime(),event:'gtm.js'});var f=d.getElementsByTagName(s)[0], j=d.createElement(s),dl=l!='dataLayer'?'&l='+l:'';j.async=true;j.src= 'https://www.googletagmanager.com/gtm.js?id='+i+dl;f.parentNode.insertBefore(j,f); })(window,document,'script','dataLayer','GTM-WVPBPZ4');

16 lut 2024

Dopełniacz saksoński – zasady i przykłady

Apostrof to znak przestankowy, który w polszczyźnie występuje rzadko. Wielu z nas spotyka się z nim po raz pierwszy dopiero na lekcjach języka angielskiego. Można o nim powiedzieć, że to taki przecinek, ale pisany na górze. Musimy jednak pamiętać, że ma inną funkcję niż przecinek. Razem ze spółgłoską „s” tworzy on dopełniacz saksoński i to właśnie o nim będzie dzisiejszy artykuł.

dopełniacz saksoński angielski

Co to jest dopełniacz saksoński (Saxon Genitive)?

Przypomnijmy sobie najpierw, czym jest sam dopełniacz. To drugi przypadek deklinacji, który odpowiada na pytania „kogo?” i „czego?”. W języku angielskim system odmiany przez przypadki zanikł, poza właśnie dopełniaczem saksońskim, którego zadaniem jest wyrażanie przynależności. Właśnie ta przynależność pomiędzy elementami, którymi mogą być osoby, zwierzęta czy kraje, ukrywa się w konstrukcji rzeczownik + apostrof + „s” w liczbie pojedynczej lub rzeczownik + apostrof w mnogiej. Do zapisu wrócimy za moment. Zastanówmy się teraz, dlaczego dopełniacz ten nosi nazwę akurat saksoński? Czy ma coś wspólnego z Saksonią? A może z dynastią saksońską, która rządziła Wielką Brytanią?

Skąd wzięła się nazwa dopełniacz saksoński?

Cała historia zaczyna się w V wieku naszej ery, gdy dzisiejszą Anglię zamieszkiwali Anglosasi. Były to plemiona germańskie, zatem porozumiewające się językami germańskimi. To właśnie dawny język niemiecki położył podwaliny pod język angielski i do dziś aż 60% angielskiego leksykalnie zbliżone jest do niemieckiego. Wystarczy uczyć się obu tych języków, chociażby na etapie nauki szkolnej, by zauważyć między nimi wyraźne podobieństwa. Pokrewne słowa o podobnym znaczeniu i pochodzeniu Wyspiarze zawdzięczają proto‑germańskim korzeniom ich przodków. Zresztą rządząca Królestwem Brytyjskim dynastia Windsorów w 1917 roku zmieniła swoją nazwę ze zbyt niemiecko brzmiącego Saxe‑Coburg und Gotha na House of Windsor, a rządzący dziś król Karol III pochodzi z częściowo niemieckiej linii władców.

Zatem, by nie odbiegać dalej od tematu, dopełniacz saksoński (Saxon Genitive) wywodzi się z wpływów niemieckich, które do dziś funkcjonują w języku angielskim.

Kiedy używamy dopełniacza saksońskiego w języku angielskim ‒ przykłady

Najprościej mówiąc, dopełniacz saksoński pojawia się wtedy, gdy chcemy powiedzieć, czyje coś jest.

Czyj to kot? To jest kot Ali. Whose cat is this? This is Ala’s cat.
To jest kot Ali.This is Ala’s cat.

Jak widać, szyk zdania z dopełniaczem saksońskim jest inny w języku polskim niż w angielskim. Warto to zapamiętać. This is cat Ala’s* to błędna konstrukcja. 

Dopełniacz saksoński wyrażony jako apostrof + „s” łączy się z „właścicielem”, do którego należy dana rzecz.

Przykłady dopełniacza saksońskiego :

Alice’s catKot Alice
John’s carSamochód Johna
The company’s strategyStrategia firmy
Mary’s bookKsiążka Mary
The dog’s leashSmycz (dla) psa
The teacher’s deskBiurko nauczyciela
My friend’s advicePorada mojego przyjaciela
The author’s penDługopis autora
The planet’s atmosphereAtmosfera planety
The baby’s blanketKocyk (dla) dziecka

Dopełniacze saksońskie w zdaniach w liczbie pojedynczej:

Sarah’s car is parked in front of the house.Samochód Sarah jest zaparkowany przed domem.
The professor’s lecture was very informative.Wykład profesora był bardzo pouczający.
My sister’s laptop is brand new.Laptop mojej siostry jest nowy.
The doctor’s appointment is scheduled for tomorrow.Wizyta u lekarza jest zaplanowana na jutro.
Peter’s house is on Flower Street.Dom Petera jest przy ulicy Kwiatowej.
The artist’s painting adorned the wall of the art gallery.Obraz artysty zdobił ścianę galerii sztuki.
David’s idea sounded very creative.Pomysł Davida brzmiał bardzo kreatywnie.
The nurse’s uniform is white and blue.Fartuch pielęgniarki jest biało-niebieski.
Mary’s garden is full of colorful flowers.Ogród Mary jest pełen kolorowych kwiatów.
The director’s film won several awards.Film reżysera zdobył wiele nagród.

Dopełniacz saksoński w liczbie mnogiej

Jak rozwiązać kwestię liczby mnogiej i dopełniacza saksońskiego, skoro na końcu rzeczownika w liczbie mnogiej jest już litera „s”? Otóż bardzo łatwo: w liczbie mnogiej dokładamy sam apostrof na końcu rzeczownika.

Przykłady:

Animals’ habitatsŚrodowiska życia zwierząt
Workers’ rightsPrawa pracowników
Musicians’ instrumentsInstrumenty muzyków
Scientists’ experimentsEksperymenty naukowców
Actors’ performances Występy aktorów
Families’ traditionsRodzinne tradycje
Friends’ holidayWakacje przyjaciół
Birds’ nestsGniazda ptaków
Teams’ strategies Strategie drużyn
Nations’ economies Gospodarki narodowe

To nie koniec! W języku angielskim istnieją rzeczowniki, których liczba mnoga nie powstaje poprzez dodanie końcówki „s” i są to między innymi:

  • dzieci: children
  • ludzie: people
  • kobiety: women
  • mężczyźni: men
  • żony: wives
  • stopy: feet

→ Przeczytaj również wpis: Liczba mnoga w języku angielskim

Dopełniacz saksoński od takich rzeczowników powstaje tak samo jak w przypadku liczby pojedynczej:

Women’s dayDzień Kobiet

Użyjmy dopełniacza saksońskiego w liczbie mnogiej w zdaniach:

The students’ projects were diverse.Projekty studentów były zróżnicowane.
The employees’ benefits include health insurance.Świadczenia pracowników obejmują ubezpieczenie zdrowotne.
The countries’ borders were clearly defined.Granice krajów były jasno określone.
The athletes’ performances were outstanding.Występy sportowców były wybitne.
The teachers’ classrooms were well-equipped.Sale nauczycieli były dobrze wyposażone.
The neighbours’ houses were decorated for the holidays.Domy sąsiadów były udekorowane na święta.
The workers’ rights were a topic of discussion.Prawa pracowników były tematem dyskusji.
The musicians’ instruments were carefully tuned.Instrumenty muzyków były starannie strojone.
Our friends’ opinions on the matter differed, leading to interesting discussions.Opinie naszych przyjaciół na ten temat różniły się, prowadząc do interesujących dyskusji.
The students’ achievements were celebrated during the graduation ceremony.Osiągnięcia studentów były świętowane podczas ceremonii absolwenckiej.

Kiedy nie używamy dopełniacza saksońskiego

Dopełniacza saksońskiego nie używamy z przedmiotami lub miejscami. Błędem jest więc tworzenie konstrukcji typu: The path’s end*. W takiej sytuacji należy użyć zwrotu of the, zatem prawidłowa forma to The end of the path.

Dopełniacz saksoński – podsumowanie

Dopełniacz saksoński stanowi ważny element angielskiej gramatyki, musimy jednak pamiętać, że istnieją konteksty, w których inne konstrukcje lub przedrostki są bardziej odpowiednie. Dlatego dobrze jest wiedzieć, kiedy używamy tego dopełniacza. Po więcej informacji zapraszamy na lekcje angielskiego online z native speakerem.

Autor tekstu: Leah Morawiec, Amerykanka, native speaker z 15-letnim doświadczeniem, właścicielka TalkBack.