16 lut 2024
Dopełniacz saksoński – zasady i przykłady
Apostrof to znak przestankowy, który w polszczyźnie występuje rzadko. Wielu z nas spotyka się z nim po raz pierwszy dopiero na lekcjach języka angielskiego. Można o nim powiedzieć, że to taki przecinek, ale pisany na górze. Musimy jednak pamiętać, że ma inną funkcję niż przecinek. Razem ze spółgłoską „s” tworzy on dopełniacz saksoński i to właśnie o nim będzie dzisiejszy artykuł.
Co to jest dopełniacz saksoński (Saxon Genitive)?
Przypomnijmy sobie najpierw, czym jest sam dopełniacz. To drugi przypadek deklinacji, który odpowiada na pytania „kogo?” i „czego?”. W języku angielskim system odmiany przez przypadki zanikł, poza właśnie dopełniaczem saksońskim, którego zadaniem jest wyrażanie przynależności. Właśnie ta przynależność pomiędzy elementami, którymi mogą być osoby, zwierzęta czy kraje, ukrywa się w konstrukcji rzeczownik + apostrof + „s” w liczbie pojedynczej lub rzeczownik + apostrof w mnogiej. Do zapisu wrócimy za moment. Zastanówmy się teraz, dlaczego dopełniacz ten nosi nazwę akurat saksoński? Czy ma coś wspólnego z Saksonią? A może z dynastią saksońską, która rządziła Wielką Brytanią?
Skąd wzięła się nazwa dopełniacz saksoński?
Cała historia zaczyna się w V wieku naszej ery, gdy dzisiejszą Anglię zamieszkiwali Anglosasi. Były to plemiona germańskie, zatem porozumiewające się językami germańskimi. To właśnie dawny język niemiecki położył podwaliny pod język angielski i do dziś aż 60% angielskiego leksykalnie zbliżone jest do niemieckiego. Wystarczy uczyć się obu tych języków, chociażby na etapie nauki szkolnej, by zauważyć między nimi wyraźne podobieństwa. Pokrewne słowa o podobnym znaczeniu i pochodzeniu Wyspiarze zawdzięczają proto‑germańskim korzeniom ich przodków. Zresztą rządząca Królestwem Brytyjskim dynastia Windsorów w 1917 roku zmieniła swoją nazwę ze zbyt niemiecko brzmiącego Saxe‑Coburg und Gotha na House of Windsor, a rządzący dziś król Karol III pochodzi z częściowo niemieckiej linii władców.
Zatem, by nie odbiegać dalej od tematu, dopełniacz saksoński (Saxon Genitive) wywodzi się z wpływów niemieckich, które do dziś funkcjonują w języku angielskim.
Kiedy używamy dopełniacza saksońskiego w języku angielskim ‒ przykłady
Najprościej mówiąc, dopełniacz saksoński pojawia się wtedy, gdy chcemy powiedzieć, czyje coś jest.
Czyj to kot? To jest kot Ali. | Whose cat is this? This is Ala’s cat. |
To jest kot Ali. | This is Ala’s cat. |
Jak widać, szyk zdania z dopełniaczem saksońskim jest inny w języku polskim niż w angielskim. Warto to zapamiętać. This is cat Ala’s* to błędna konstrukcja.
Dopełniacz saksoński wyrażony jako apostrof + „s” łączy się z „właścicielem”, do którego należy dana rzecz.
Przykłady dopełniacza saksońskiego :
Alice’s cat | Kot Alice |
John’s car | Samochód Johna |
The company’s strategy | Strategia firmy |
Mary’s book | Książka Mary |
The dog’s leash | Smycz (dla) psa |
The teacher’s desk | Biurko nauczyciela |
My friend’s advice | Porada mojego przyjaciela |
The author’s pen | Długopis autora |
The planet’s atmosphere | Atmosfera planety |
The baby’s blanket | Kocyk (dla) dziecka |
Dopełniacze saksońskie w zdaniach w liczbie pojedynczej:
Sarah’s car is parked in front of the house. | Samochód Sarah jest zaparkowany przed domem. |
The professor’s lecture was very informative. | Wykład profesora był bardzo pouczający. |
My sister’s laptop is brand new. | Laptop mojej siostry jest nowy. |
The doctor’s appointment is scheduled for tomorrow. | Wizyta u lekarza jest zaplanowana na jutro. |
Peter’s house is on Flower Street. | Dom Petera jest przy ulicy Kwiatowej. |
The artist’s painting adorned the wall of the art gallery. | Obraz artysty zdobił ścianę galerii sztuki. |
David’s idea sounded very creative. | Pomysł Davida brzmiał bardzo kreatywnie. |
The nurse’s uniform is white and blue. | Fartuch pielęgniarki jest biało-niebieski. |
Mary’s garden is full of colorful flowers. | Ogród Mary jest pełen kolorowych kwiatów. |
The director’s film won several awards. | Film reżysera zdobył wiele nagród. |
Dopełniacz saksoński w liczbie mnogiej
Jak rozwiązać kwestię liczby mnogiej i dopełniacza saksońskiego, skoro na końcu rzeczownika w liczbie mnogiej jest już litera „s”? Otóż bardzo łatwo: w liczbie mnogiej dokładamy sam apostrof na końcu rzeczownika.
Przykłady:
Animals’ habitats | Środowiska życia zwierząt |
Workers’ rights | Prawa pracowników |
Musicians’ instruments | Instrumenty muzyków |
Scientists’ experiments | Eksperymenty naukowców |
Actors’ performances | Występy aktorów |
Families’ traditions | Rodzinne tradycje |
Friends’ holiday | Wakacje przyjaciół |
Birds’ nests | Gniazda ptaków |
Teams’ strategies | Strategie drużyn |
Nations’ economies | Gospodarki narodowe |
To nie koniec! W języku angielskim istnieją rzeczowniki, których liczba mnoga nie powstaje poprzez dodanie końcówki „s” i są to między innymi:
- dzieci: children
- ludzie: people
- kobiety: women
- mężczyźni: men
- żony: wives
- stopy: feet
→ Przeczytaj również wpis: Liczba mnoga w języku angielskim
Dopełniacz saksoński od takich rzeczowników powstaje tak samo jak w przypadku liczby pojedynczej:
Women’s day | Dzień Kobiet |
Użyjmy dopełniacza saksońskiego w liczbie mnogiej w zdaniach:
The students’ projects were diverse. | Projekty studentów były zróżnicowane. |
The employees’ benefits include health insurance. | Świadczenia pracowników obejmują ubezpieczenie zdrowotne. |
The countries’ borders were clearly defined. | Granice krajów były jasno określone. |
The athletes’ performances were outstanding. | Występy sportowców były wybitne. |
The teachers’ classrooms were well-equipped. | Sale nauczycieli były dobrze wyposażone. |
The neighbours’ houses were decorated for the holidays. | Domy sąsiadów były udekorowane na święta. |
The workers’ rights were a topic of discussion. | Prawa pracowników były tematem dyskusji. |
The musicians’ instruments were carefully tuned. | Instrumenty muzyków były starannie strojone. |
Our friends’ opinions on the matter differed, leading to interesting discussions. | Opinie naszych przyjaciół na ten temat różniły się, prowadząc do interesujących dyskusji. |
The students’ achievements were celebrated during the graduation ceremony. | Osiągnięcia studentów były świętowane podczas ceremonii absolwenckiej. |
Kiedy nie używamy dopełniacza saksońskiego
Dopełniacza saksońskiego nie używamy z przedmiotami lub miejscami. Błędem jest więc tworzenie konstrukcji typu: The path’s end*. W takiej sytuacji należy użyć zwrotu of the, zatem prawidłowa forma to The end of the path.
Dopełniacz saksoński – podsumowanie
Dopełniacz saksoński stanowi ważny element angielskiej gramatyki, musimy jednak pamiętać, że istnieją konteksty, w których inne konstrukcje lub przedrostki są bardziej odpowiednie. Dlatego dobrze jest wiedzieć, kiedy używamy tego dopełniacza. Po więcej informacji zapraszamy na lekcje angielskiego online z native speakerem.
Autor tekstu: Leah Morawiec, Amerykanka, native speaker z 15-letnim doświadczeniem, właścicielka TalkBack.