17 lis 2021
Indirect questions czyli pytania pośrednie. Jak je zadawać?
Bycie uprzejmym popłaca. Uprzejmość to taka drobnostka, która każdego dnia może poprawić nastrój wszystkim. Po internecie krąży zdjęcie, które przedstawia stojący przed kawiarnią potykacz z informacją, że jeśli zamawiając kawę, wydamy krótkie polecenie: „kawę”, to zapłacimy za nią 15 zł. Jeżeli jednak uprzejmie powiemy: „dzień dobry, poproszę kawę”, to jej cena spadnie do 5 zł. Dlaczego o tym piszemy? Dzisiejszy tekst jest bowiem właśnie o uprzejmości w pytaniach, którą szczególnie widać w indirect questions.
Indirect questions (pytania pośrednie) vs direct questions (pytania bezpośrednie)
Indirect questions, czyli pytania pośrednie, czasem też nazywane niebezpośrednimi, to pytania, które zawierają specyficzne, dodatkowe zwroty sprawiające, że cała wypowiedź jest dużo bardziej uprzejma w swoim przekazie. Z kolei pytania bezpośrednie (direct questions) są to, najprościej mówiąc, pytania, z którymi spotykamy się każdego dnia.
Zostając przy direct questions, warto wspomnieć, jak są one tworzone. Często ich budowa bazuje na inwersji, na bazie czasownika be w odmianach zgodnych z danym czasem czy też poprzez zastosowanie czasowników modalnych wraz z inwersją.
Przykładowe pytania bezpośrednie to:
| Is she smart? | Czy ona jest mądra? | czasownik be w czasie teraźniejszym, inwersja |
| Were they working yesterday at 5:00? | Czy oni pracowali wczoraj o 5:00? | inwersja w czasie Past Continuous |
| Can you close the door? | Czy możesz zamknąć drzwi? | czasownik modalny i inwersja |
| Do you like children? | Czy lubisz dzieci? | Inwersja w czasie Present Simple |
| Did he help you? | Czy on ci pomógł? | inwersja w czasie Past Simple + did |
Pytania te są typowe dla nauki języka angielskiego na poziomie podstawowym i często są one w zupełności wystarczające do swobodnego i skutecznego komunikowania się.
Możemy zadać pytanie:
| What time is it? | Która jest godzina? |
Ale możemy też zapytać:
| Do you know what time it is? | Czy wiesz, która jest godzina? |
I to właśnie są indirect questions. One wymagają już nieco więcej wprawy i np. przećwiczenia z native speakerem online.
Jak tworzymy indirect questions (pytania pośrednie)?
Tworząc pytania pośrednie, można korzystać z następującego schematu:
| Fraza wprowadzająca | + | słowo pytające | + | podmiot | + | czasownik | + | reszta zdania |
Przykładowe indirect questions:
| Can you tell me where the station is? | Czy możesz powiedzieć mi, gdzie znajduje się dworzec? |
| I was wondering if I could borrow your laptop. | Zastanawiałem się, czy zgodziłbyś się pożyczyć mi swój laptop. |
| I’d like to know if the rumors are true or not. | Chciałbym wiedzieć, czy pogłoski są prawdziwe, czy nie. |
| Would it be possible for you to visit your grandparents next weekend? | Czy byłoby możliwe, żebyś odwiedził dziadków w przyszły weekend? |
| Would you mind if I opened the window? | Czy przeszkadzałoby Ci, gdybym otworzył okno? |
Ważne jest to, że w pytaniach pośrednich nie stosujemy inwersji. Nie każdy rodzaj tych pytań wymaga stawiania na końcu zdania pytajnika. Jeśli pytanie jest częścią zdania oznajmującego, pytajnik jest zbędny.
Tworząc ten rodzaj pytań, warto zapoznać się z frazami wprowadzającymi.
Frazy wprowadzające w pytaniach pośrednich
Warto zapamiętać frazy, które przydadzą się podczas tworzenia pytań pośrednich. Najpopularniejsze to:
| Can I ask…? | Czy mogę zapytać o…? |
| Can you tell me…? | Czy możesz mi powiedzieć…? |
| Could you tell me…? | Czy mógłbyś/mogłabyś mi powiedzieć…? |
| Do you have any idea…? | Czy masz pojęcie…? |
| Do you know…? | Czy wiesz…? |
| I am not sure | Nie jestem pewny/pewna… |
| I can’t remember… | Nie pamiętam… |
| I was wondering… | Zastanawiałem/zastanawiałam się… |
| I wonder… | Zastanawiam się… |
| I’d be interested to… | Byłbym zainteresowany/zainteresowana… |
| I’d like to know… | Chciałbym/Chciałabym wiedzieć… |
| I’d love to know… | Bardzo chciałbym/chciałabym wiedzieć… |
| Is there any chance…? | Czy są szanse…? |
| Let’s ask… | Chciałbym/Chciałabym zapytać… |
| May I ask…? | Czy mógłbym/mogłabym zapytać…? |
| May I know…? | Czy znam…? |
| Would it be possible…? | Czy byłoby to możliwe…? |
| Would you mind…? | Czy masz coś przeciwko…? |
Rodzaje indirect questions
Wśród pośrednich wyróżnić można:
- pytania z czasownikiem posiłkowym (typowe dla czasów Simple: do, does, did):
| Direct question | Indirect question |
| Does the concert start at 5:00?(Czy koncert zaczyna się o 5:00?). | I am not sure if the concert starts at 5:00.(Nie jestem pewny, czy koncert zaczyna się o 5:00). |
- pytania otwarte, które znane są jako wh- questions (when, what, who, how itp.);
| Direct question | Indirect question |
| Where is the nearest hospital?(Gdzie jest najbliższy szpital?). | Could you tell me where the nearest hospital is?(Czy mógłbyś mi powiedzieć, gdzie jest najbliższy szpital?). |
- pytania zamknięte, na które można odpowiedzieć krótko: tak lub nie.
| Direct question | Indirect question |
| Have you got a job?(Czy masz pracę?). | I’d like to know if you have a job.(Chciałbym wiedzieć, czy masz pracę). |
Oczywiście, jak to w języku angielskim bywa, istnieją także pewne hybrydy: pytania z czasownikami posiłkowymi, na które możemy odpowiedzieć tak lub nie czy pytania otwarte z czasownikami posiłkowymi:
| Direct question | Indirect question |
| Did you eat today?(Jadłeś dziś?). | Can I ask if you ate today?(Chciałbym zapytać, czy dziś jadłeś). |
| Which vase does she like?(Który wazon jej się podoba?). | I’d love to know which vase she likes.(Bardzo chciałbym wiedzieć który wazon się jej podoba). |
Dlaczego Polacy mają problemy z indirect questions?
Poznając język angielski, uczymy się go w sposób spiralny. Wiedza, którą otrzymujemy, narasta. Najpierw znamy 5 czasowników, a z czasem ich liczba rośnie. Gdy poznajemy zasady tworzenia zdań ‒ twierdzeń, przeczeń i pytań ‒ wpajane są nam pewne zasady, jak je budować. Jeśli tworzymy przeczenia, to używamy not, jeśli pytania, to na ogół inwersji. Jednak w przypadku indirect questions to tak nie działa. Ten rodzaj wypowiedzi nie wymaga inwersji i nie można jej stosować. Przykład poniżej pokazuje, jakie błędy robimy w tym wypadku najczęściej.
| Direct question | Indirect question | Błędna inwersja |
| Is she a doctor? | I’d like to know if she is a doctor. | I’d like to know if is she a doctor. |
Pytania pośrednie – podsumowanie
O poziomie znajomości języka świadczy to, jak płynnie mówimy i to, do jakiego stopnia odbiegamy w tym zakresie od przeciętnego native speakera. Stosowanie indirect questions pozwala nam komunikować się na wyższym poziomie, co jest przydatne, zwłaszcza gdy posługujemy się angielskim w kontaktach formalnych lub chcemy być bardzo uprzejmi np. przy pożyczaniu czegoś (pożyczanie po angielsku to lend czy borrow? Zobacz różnice w naszym poście). Zabieg tworzenia tego typu pytań nie wymaga ogromnej wiedzy, która byłaby skomplikowana. Wystarczy opanować frazy wprowadzające oraz pamiętać o tym, by nie stosować inwersji. Wtedy można wynieść zadawanie pytań na zupełnie inny, wyższy poziom!
Autor tekstu: Leah Morawiec, Amerykanka, native speaker z 15-letnim doświadczeniem, właścicielka TalkBack.